วันพฤหัสบดีที่ 14 มีนาคม พ.ศ. 2556

เพลงเขมรไทรโยค


เพลงเขมรไทรโยค

เพลงเขมรไทรโยค เถา

ประวัติและที่มาของทำนอง

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ทรงอาศัยเค้าโครงจากเพลงเขมรกล่อมลูก ชั้นเดียวของเก่า ประเภทหน้าทับปรบไก่ มี ๒ ท่อน ท่อนละ ๔ จังหวะ แต่งเป็นเพลงเขมรไทรโยค อัตรา ๒ ชั้น ส่วนบทร้องทรงแต่งจากความทรงจำตั้งแต่โดยเสด็จพระราชดำเนินประพาสตำบลไทรโยคครั้งแรกมาเป็นแนวพระนิพนธ์ และนำออกบรรเลงเป็นครั้งแรกในพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อวันที่ ๒๐ กันยายน พ.ศ.๒๔๓๑ เนื่องจากลีลาท่วงทำนองของเพลงเขมรไทรโยค เหมาะที่จะเป็นเพลง ๓ ชั้น ปรมาจารย์ทางดนตรีไทยจึงให้ตีหน้าทับปรบไก่ ๓ ชั้นโดยอนุโลม
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้มีบทร้องเพลงเขมรไทรโยคขึ้นอีกบทหนึ่ง นอกเหนือจากบทร้องที่สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์
ทรงนิพนธ์ บทร้องใหม่นี้ ต่อมา นายจอน สุนทรเกศ นักร้องจากกรมทหารมหาดเล็กที่ ๓ ได้ร้องบันทึกแผ่นเสียงไว้เป็นครั้งแรก
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว มีการนำเพลงเขมรไทรโยคมาใช้ประกอบกับละครอย่างน้อย ๓ เรื่อง คือ เรื่องพระยศเกศ ของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมขุนเพชรบูรณ์อินทราชัย บทพระราชนิพนธ์เรื่องพระร่วงและเรื่องวั่งตี่ ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
พ.ศ.๒๔๙๑ หลวงประดิษฐ์ไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง) ได้นำเพลงเขมรไทรโยคมาแต่งขยายขึ้นอีกเท่าหนึ่ง และตัดลงเป็นชั้นเดียว ให้ชื่อว่า เพลงเขมรไทรโยค เถา ส่วนบทร้องนางจันทนา พิจิตรคุรุการ แต่ง และหลวงประดิษฐ์ไพเราะได้ร้องบันทึกเสียงด้วยตนเองในอัตราชั้นเดียว
อนึ่ง บทร้องเพลงเขมรไทรโยค ชั้นเดียว ที่หลวงประดิษฐ์ไพเราะร้องบันทึกเสียงนั้น ตรงกับที่นายจอน สุนทรเกศ ขับร้องไว้ ผิดกันเพียง ๒ - ๓ คำเท่านั้น
เพลงเขมรไทรโยค เถา มีความไพเราะเรียบง่าย เหมาะกับเครื่องดนตรีทุกประเภทและสามารถบรรเลงด้วยเครื่องดนตรีประเภทใดก็ได้ ดังจะเห็นได้จากงานฉลองครบรอบ ๑๐๐ ปีเพลงเขมรไทรโยค เถา จัดขึ้น ณ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๑๙ กันยายน พ.ศ ๒๕๓๑ ซึ่งได้ดัดแปลงบรรเลงเพลงนี้ในรูปแบบต่างๆ รวมทั้งทำเป็นจังหวะบินอละแทงโกสำหรับลีลาศ และยังสามารถทำทางบรรเลงสำหรับดนตรีสากลได้อีกด้วย




บทร้องเพลงเขมรไทรโยค เถา
บทร้องที่ ๑ (เถาใหญ่)

๔ ชั้น บรรยายความ ตามไท้ เสด็จยาตร (หนาน้องเอย)
ยังไทรโยค ประพาส พนาสณฑ์ (เจ้าก็ ไม่เคยเห็น)
ไม้ไล่ หลายพันธุ์คละ ขึ้นปะปน (หนาน้องเอย)
ที่ชายชล เขาชะโงก เป็นโตรกธาร
น้ำพุพุ่งซ่า ไหลฉ่าฉาดฉาน
เห็นตระการ มันไหลจ้อกโครม จ้อกโครม
มันดัง จ้อก จ้อก จ้อก จ้อก โครมโครม

๓ ชั้น น้ำใส ไหลจนดู หมู่มัสยา
กี่เหล่าหลายว่ายมา ก็เห็นโฉม (น้องเอ๋ย เจ้าไม่เคยเห็น)
ยินปักษา ซ้องเสียง เพียงประโคม
เมื่อยามเย็น พยับโพยม ร้องเรียกรัง
เสียงนกยูงทอง มันร้องโงดัง
หูเราฟัง มันร้องกะโต้งโห่ง
มันดัง กอก กอก กอก กอก กะโต้งโห่ง

พระนิพนธ์ใน
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ
เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวงศ์

๒ ชั้น เสด็จไพรไทรโยค ยลประพาส
ระดาดาด รุกขา พนาศรี (น้องเอย ไม่เคยเห็น)
เขาชะงุ้ม โงกเงื้อม เหลื่อมคีรี
อยู่ริมที่ ช่องธาร ลานศิลา
น้ำพุพุ่งโพน ไหลโจนแผ่นผา
เห็นเหมาะตา มันไหลมาคั่กคั่ก คั่กคั่กกระเซ็น

นางจันทนา พิจิตรคุรุ แต่ง




ชั้นเดียว พระดำเนิน เพลินพิศ ภูผาสูง
ยางยูง เถาวัลย์หวาย หลายหลากเห็น
อวลตลบ งามเด่น ละม้ายแม้น แดนสวรรค์

ไม่ทราบนามผู้แต่ง

บทร้องที่ ๒

๓ ชั้น บรรยายความ ตามไท้ เสด็จยาตร (หนาน้องเอย)
ยังไทรโยค ประพาส พนาสณฑ์ (เจ้าก็ ไม่เคยเห็น)
ไม้ไล่ หลายพันธุ์คละ ขึ้นปะปน (หนาน้องเอย)
ที่ชายชล เขาชะโงก เป็นโตรกธาร
น้ำพุพุ่งซ่า ไหลฉ่าฉาดฉาน
เห็นตระการ มันไหลจ้อกโครม จ้อกโครม
มันดัง จ้อก จ้อก จ้อก จ้อก โครมโครม

๒ ชั้น น้ำใส ไหลจนดู หมู่มัสยา
กี่เหล่าหลายว่ายมา ก็เห็นโฉม (น้องเอ๋ย เจ้าไม่เคยเห็น)
ยินปักษา ซ้องเสียง เพียงประโคม
เมื่อยามเย็น พยับโพยม ร้องเรียกรัง
เสียงนกยูงทอง มันร้องโงดัง
หูเราฟัง มันร้องกะโต้งโห่ง
มันดัง กอก กอก กอก กอก กะโต้งโห่ง

พระนิพนธ์ใน
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ
เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวงศ์






ชั้นเดียว เสด็จไพรไทรโยค ยลประพาส
ระดาดาด รุกขา พนาศรี (น้องเอย ไม่เคยเห็น)
เขาชะงุ้ม โงกเงื้อม เหลื่อมคีรี
อยู่ริมที่ ช่องธาร ลานศิลา
น้ำพุพุ่งโพน ไหลโจนแผ่นผา
เห็นเหมาะตา มันไหลมาคั่กคั่ก คั่กคั่กกระเซ็น

นางจันทนา พิจิตรคุรุ แต่ง

ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น